ربا
درلغت به معنای چیز زیاد شده بر چیز دیگر است.
در قانون مجازات اسلامی “هر نوع توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قراردادی از قبیل بیع، قرض، صلح و امثال آن که جنسی را با شرط اضافه با همان جنس مکیل و موزون معامله نماید و یا زاید بر مبلغ پرداختی، دریافت نماید ربا محسوب و جرم شناخته می شود.”
در واقع زیادی بر اصل مال است ولی از نظر شرع به زیادی ویژه‌ای اطلاق
مجازات دست اندرکاران ربا
مرتکبین اعم از ربادهنده، رباگیرنده و واسطه بین آنها علاوه بر رد اضافه به صاحب مال به شش ماه تا سه سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق و نیز معادل مال مورد آن به عنوان جزای نقدی محکوم می گردند.
تبصره – در صورت معلوم نبودن صاحب مال، مال مورد از مصادیق اموال مجهول المالک بوده و در اختیار ولی فقیه قرار خواهد گرفت.
در چه شرایطی ربا جرم محسوب نمی شود؟
✅اگر دادن در حال اضطرار باشد
✅بین پدر و فرزند
✅بین زن و شوهر
✅ ربای مسلمان از کافر(مسلمان از کافر دریافت کند)
آیا ربا دهنده و ربا گیرنده هر دو مجرمند؟
پاسخ: چه دهنده و چه گیرنده و نیز شخصی که واسطه عمل رباست مجرم محسوب می شوند .
البته هر گاه ثابت شود که دهنده در حالت اضطرار در مقام پرداخت وجه اضافی بر آمده است مجازات نخواهد شد.
انواع ربا
در معاملات:
در معاملات بدین صورت است که اگر خرید و فروش به صورت جنس به جنس باشد و هر دو جنس از یک نوع باشد به نوعی که مردم عادی آن را یک جنس تلقی کنند مثل برنج با برنج یا خرما با خرما و … و این دو جنس از حیث وزن یکی باشند اضافه دریافتی ربا و حرام است.
ربا در معاملات یا به عبارت دیگر ربای معاملی اختصاص به بیع ندارد و شامل هرگونه معامله از قبیل صلح، هبه معوض و …. نیز می شود.
♨️ ربای قرضی:
اگر در قرض (چه پول یا جنس) پول یا جنسی را قرض کنند و قرار شود بعد از مدتی با اضافاتی آن را بپردازد اضافه پرداختی یا دریافتی را رببا گویند.
جرم ربا در چه زمانی تحقق می یابد؟
بر طبق قانون تا زمانی که وجه اضافی دریافت نشود رببا محقق نخواهد شد.
بنابراین اگر فقط توافقی صورت گیرد که شخصی وجهی را در قبال وجه اضافی به کسی بدهد این عمل جرم نبوده و نیست بلکه ملاک اخذ وجه است.