سفته

طبق ماده ۳۰۷ فته طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین و یا هر وقت که حامل یا شخصی که سفته را در اختیار دارد، پولش را طلب کند بپردازد.

اگر چه سفته حالا دیگر با ظهور چک ، جایگاه اولیه خود را از دست داده است ، اما هنوز دارای اعتبار و پشتوانه قانونی بالایی داشته و اگر مطابق قانون تنظیم شده باشد، دارنده آن از مزایای قانونی برخوردار است که اسناد عادی دارای چنان اعتباری نیستند.

شاید تنها دلیل رواج بیشتر چک نسبت به سفته ، سهولت در صدور و وصول چک است ، چرا که فرد خیلی راحت می تواند با گرفتن یک دسته چک ، هر مبلغی که دوست داشته باشد از یک تومان تا هر چند میلیارد و تریلیارد تومان که می خواهد چک صادر کند و به دست خلق الله بدهد، اما درباره سفته این طوری نیست و صادر کننده باید برابر با مبلغی که قرار است تعهد بدهد، اوراق را از بانک یا مراکز فروش آن بخرد و روی آنها به تعهد اقدام کنند.

سفته را چطوری تنظیم کنیم؟

طبق ماده ۳۰۸ سفته علاوه بر امضا یا مهر باید دارای تاریخ بوده و علاوه بر این ، اطلاعات زیر هم روی آن ثبت شود:

مبلغی که باید پرداخت شود، نام و نام خانوادگی گیرنده وجه ، تاریخ پرداخت وجه ، علاوه بر اینها نوشتن نام و نام خانوادگی صادر کننده ، اقامتگاه وی و محل پرداخت نیز ضروری است.

در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، نام و نام خانوادگی او در سفته آورده می شود، در غیر این صورت به جای نام او نوشته می شود در «وجه حامل». در صورتی که نام خانوادگی یک شخص معین نوشته شود، این شخص طلبکار می شود و در غیر این صورت هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد طلبکار محسوب می شود و می تواند در سر رسید مبلغ آن را طلب کند و خب البته اگر عندالمطالبه باشد، صادرکننده باید به محض مطالبه مبلغ آن را پرداخت کند.

سفته ، بدون نام

در تنظیم سفته ، این امکان وجود دارد که بدهکار،سفته ای را که صادر می کند ، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که این طوری فرد می تواند یا خودش در سررسید برای گرفتن پول اقدام کند یا این که آن را به دیگری حواله بدهد، عبارت «حواله کرد» در سفته به شخص دارنده این اختیار را می دهد که بتواند آن را به دیگری منتقل کند، ولی اگر «حواله کرد» خط زده شود، دارنده سفته نمی تواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی باید برای وصول آن اقدام کند، علاوه بر آن که می تواند با پشت نویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.

تکالیف دارنده سفته

اگر متعهد سفته در سررسید از پرداخت مبلغ مندرج در آن امتناع کند ، دارنده سفته مکلف است به موجب نوشته‌ای که واخواست یا اعتراض عدم تادیه نامیده می‌شود ، ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ وعده سفته اعتراض خود را اعلام کند که برای واخواست به مجتمع قضایی مراجعه و نسبت به تنظیم و ارسال آن برای صادرکننده سفته اقدام می‌کند و از تاریخ واخواست ظرف مدت یک سال برای کسی که سفته را در ایران صادر کرده و مدت ۲ سال برای کسانی که آن را در خارج از ایران صادر کرده‌اند ، طبق مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ قانون تجارت اقامه دعوی کند. در صورتی که دارنده سفته به تکالیف قانونی خود اقدام نکند ، حق اقامه دعوی علیه پشت نویس ، ضامن پشت نویس را ندارد و از امتیازات اسناد تجاری بهره مند نمی‌شود.

پشت نویسی سفته مانند چک برای انتقال سفته به دیگری یا وصول وجه آن است. اگر پشت نویسی برای انتقال باشد ، دارنده جدید دارای تمام حقوق و مزایایی می‌شود که به آن سند تعلق دارد.

راه‌های وصول وجه سفته

برای وصول وجه سفته از ۲ طریق می‌توان اقدام کرد:

?از طریق اجرای اسناد رسمی :
چون از اسناد لازم‌الاجراست ، در صورتی که دارنده به وظایف قانونی خود عمل کرده باشد ، می‌تواند علیه صادرکننده ، پشت نویس و ضامن به اجرای اسناد رسمی واقع در اداره ثبت مراجعه و تقاضای توقیف اموال بلامعارض اشخاص فوق و وصول طلب خود را کند.

? از طریق مراجع قضایی دادگستری :
دارنده آن با تقدیم دادخواست حقوقی علیه یک یا تمام مسوولان سند تجاری اقامه دعوی می‌کند و در صورتی که به محکومیت قطعی صادرکننده منجر شود و اگر اموالی از محکوم تحصیل نشود، می‌تواند به استناد قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی تقاضای بازداشت شخص محکوم را کند

واخواهی سفته

در صورت عدم پرداخت مبلغ آن در سررسید ، دارنده سفته باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سر رسید، سفته را واخواست کند.

واخواست اعتراض رسمی است به سفته ای که در سررسید آن پرداخت نشده و علیه صادرکننده آن به عمل می آید.

از آنجا که این اعتراض باید رسما به صادرکننده ابلاغ شود، واخواست در برگه های چاپی که از طرف وزارت دادگستری تهیه شده نوشته می شود، علاوه بر این بانک ها نیز واخواست نامه چاپی مخصوص دارند.

در واخواست رونوشت کامل سفته نوشته می شود و دستور پرداخت وجه آن که به وسیله دادگاه انجام میگیرد، آورده می شود.

واخواست نامه با استفاده از کاغذ کاربن در ۳ نسخه مشابه (یک نسخه اصل و ۲ نسخه رونوشت) تنظیم شده و به وسیله واخواست کننده امضا می شود.

پس از چسباندن تمبر که مبلغ آن را دادگاه مشخص می کند به دستور دادگاه ، سفته به وسیله مامور اجرا (طبق مقررات مربوط به ابلاغ به صادرکننده آن) ابلاغ می شود.

البته باید توجه داشت که هیچ نوشته ای نمی تواند جایگزین واخواست نامه شود.

نسخه اصلی واخواست نامه به واخواست کننده و نسخه سوم در دفتر واخواست دادگاه بایگانی می شود و مامور ابلاغ نسخه دوم واخواست نامه را به ابلاغ شونده یا محل اقامت او می دهد.برای استفاده از مسوولیت تضامنی پشت نویس ها، دارنده سفته باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست ، دادخواست خود را به دادگاه تقدیم کند.

سفته سفید امضا

طبق مقررات قانون تجارت وجه آن باید پرداخت شود و استثنایی تحت عنوان سفید امضا یا تضمینی و غیره وجود ندارد

لیکن طرف دیگر می تواند اگر ادعایی دارد مثل اینکه سفته بابت تضمین بوده است در این صورت می بایست دعوی شایسته علیه دارنده اقدام نموده یا در مقام دفاع با مدارک مستند و مستدل این موضوع را اثبات نماید
در این صورت در صورتی که مبلغ سند تضمینی بدون تحقق شرطی به حیطه وصول در آمده باشد قابل استردادخواهد بودمگر زمانی که دارنده سفته در دادگاه تخلف صادر کننده سفته را ناشی از عدم انجام تعهد ات به اثبات برساند.

در واقع عدم قید تاریخ و یا عدم ذکر نام ذی نفع به سند عنوان سفید امضا نمی بخشد وبا صدور آن مشارالیه در برابر هر دارنده مسئول پرداخت می باشد . بدین سان چنین سفته ای را نمی توان امانی نیز محسوب کرد.

پشت نویسی(ظهر نویسی ) سفته

ظهرنویسی یعنی آن که دارنده سفته مطالبی را که در برگیرنده هدف او از دریافت یا انتقال سفته است در پشت آن نوشته و در زیر این مطلب، امضا می کند.

با توجه به ماده ۲۴۷ قانون تجارت ظهرنویسی به دونوع می باشد:
۱- ظهر نویسی به منظور انتقال به دیگری
۲-ظهر نویسی به منظور وکالت در وصول وجه آن.

اگر ظهرنویسی برای انتقال باشد، دارنده جدید آن دارای کلیه حقوق و مزایایی می شود که به آن سند تعلق دارد. انتقال آن با امضای دارنده آن به عمل می آید،در غیر این صورت دارنده سفته می تواند برای وصول وجه آن به دیگری وکالت دهد که این عمل را برای او انجام دهد.

اصولاً ظهرنویسی برای انتقال است، اما اگر برای وکالت در وصول باشد، باید این موضوع در پشت آن تصریح شود و به امضای ظهرنویس برسد.
در واقع کسی که (با ظهرنویسی) وکالت در وصول آن پیدا می کند، مانند دارنده سفته حق اعتراض و اقامه دعوی را نیز برای وصول آن خواهد داشت.

بنابراین سفته مانند چک قابل انتقال به دیگری است و عبارت «حواله کرد» در آن به شخص این اختیار را می دهد که آن را به دیگری واگذار کند. البته اگر عبارت حواله کرد نیز وجود نمی داشت، همانطور که بیان گردید،دارنده آن می توانست با ظهرنویسی (پشت نویسی) آن را به شخص دیگری انتقال دهد.