مالیات تراکنش های بانکی
مالیات تراکنش های بانکی در سالّهای اخیر مورد توجه سازمان امور مالیاتی واقع گردیده است،
لکن نکته حائز اهمیت در این خصوص این است که تراکنش‌های بانکی منبع مالیاتی مستقلی نمی‌باشند و تنها یک مرجع برای رصد نمودن فعالیت‌های مالی اشخاص است
که چنانچه به موجب بررسی‌ها مشخص شود تراکنشی ماهیت درآمدی داشته و به موجب قانون مالیات به آن تعلق می‌گرفته لکن اظهار و ابراز نشده و کتمان شده است،
به این تراکنش‌ها مالیات تعلق می‌گیرد.
مطالبه مالیات تراکنش های بانکی قبل از ۱۳۹۵
به موجب قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم در سال ۱۳۹۴ بود که بانکها و موسسات اعتباری ملزم به ارسال اطلاعات حساب اشخاص به سازمان مالیاتی شدند
و بر اساس ماده ۱۶۹ مکرر قانون اصلاح ق.م.م مجوز مطالبه مالیات تراکنش های بانکی از تراکنش‌های بانکی به سازمان امور مالیاتی داده شد.
در پی اعتراضات مودیان به دیوان عدالت اداری در خصوص مطالبه مالیات تراکنش‌های بانکی از تراکنش‌های قبل از سال ۱۳۹۵، دیوان طی دادنامه‌ی شماره ۳۱۴۷ مورخ ۱۸/۱۱/۱۳۹۹ با این استدلال که احکام خاص اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم اشاره ای به تسری رسیدگی به تراکنش‌های بانکی سال‌های قبل از ۹۵ ندارد،
صدور برگ تشخیص و مطالبه مالیات از مودیان برای سنوات قبل از سال ۹۵ را فاقد وجاهت قانونی دانست.
آیا سازمان امور مالیاتی می‌تواند جهت مطالبه مالیات از تراکنش‌های بانکی به همه‌ی حسابها ورود پیدا کند؟
تا قبل از بخشنامه‌ی شماره ۲۰۰/۹۹/۱۶ سازمان مورخ ۳۱/۱/۱۳۹۹ حد آستانه‌ایی برای رسیدگی به تراکنش‌های بانکی وجود داشت و سازمان امور مالیاتی تنها در صورتی که مبلغ مجموع گردش حسابهای بانکی شخصی (بر اساس کد ملی) بیش از ۵ میلیارد تومان بود می‌توانست به حسابهای مزبور را جهت رسیدگی تعلق مالیات تراکنش های بانکی انجام شده مورد بررسی قرار دهد.
با ابلاغ بخشنامه مورخ ۱۳۹۹ این حد آستانه برداشته شد و در حال حاضر سازمان امور مالیاتی اجازه ورود به کلیه حسابها را جهت بررسی تعلق مالیات تراکنش های بانکی در اختیار دارد.
ایا رسیدگی به تراکنش‌های بانکی مشمول مرور زمان می‌شود؟
طبق آخرین بخشنامه از طرف معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی در ابلاغیه ۲۳۰/۳۷۵۹/د مورخ ۳۱/۰۶/۱۴۰۰ به واحدهای رسیدگی‌کننده، اعلام شد که با در نظر گرفتن بخشنامه ۲۰۰/۹۹/۱۶ نسبت به مؤدیانی که گردش مالی یا گردش بستانکاری بیش از پنج میلیارد تومان داشته‌اند،
باید تا بهمن ۱۴۰۰ رسیدگی شود و مؤدیانی با گردش بستانکاری کمتر از پنج میلیارد تومان تاکنون رسیدگی نشده‌اند، مشمول حسابرسی و رسیدگی مالیاتی نیستند.
مالیات بر تراکنش‌های بانکی با چه نرخی محاسبه می‌شود؟
همچنان که توضیح داده شد، مالیات بر تراکنش‌های بانک منبع مالیاتی مستقلی نیست و چنانچه پس از رسیدگی ماهیت درآمدی تراکنش مشخص شود که بابت آن مالیات پرداخت نشده است:
- مالیات‌بردرآمد اشخاص حقیقی و یا مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی (ماده ۱۱۹ ق.م.م) بر اساس نرخ مصوب ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه می‌شود.
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی درصورتی‌که تراکنش‌های بانکی در حکم درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی باشد، بر اساس نرخ ماده ۱۰۵ ق.م.م و با فرمول «درآمد مشمول مالیات*۲۵%» محاسبه و دریافت می‌شود.
همچنین به عنوان جریمه کتمان به مبالغ فوق برای کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، جریمه‌ای معادل ۳۰% مالیات محاسبه شده، اضافه می‌شود که این جریمه غیر قابل بخشش است. (ماده ۱۹۲ ق.م.م).
تراکنش‌های که جنبه درآمدی ندارند چه تراکنش‌ّهایی هستند؟
به موجب بخشنامه ۱۶/۹۹/۲۰۰ سازمان امور مالیاتی، برخی تراکنش‌های به صورت تمثیلی و نه حصری نام برده شده است که ماهیت درآمدی ندارند، از قبیل:
- تراکنش‌های بانکی مربوط به اعضا هیات مدیره و سهامداران اشخاص حقوقی با تایید شخص حقوقی مورد نظر
- دریافتی و پرداختی مرتبط با حق شارژ
- دریافتی و پرداختی به حساب بستگان (در صورتی که ماهیت درآمدی آن توسط اداره امور مالیاتی اثبات نشود).
- تسهیلات بانکی دریافتی
- انتقالی بین حسابهای شخصی
- انتقال بین حسابهای شرکا در مشاغل مشارکتی
- تنخواه های واریزی به حساب اشخاص توسط کارفرما با تایید کارفرمای ذی ربط
- دریافت و پرداخت‌های سهامداران و اعضا هیات مدیره اشخاص حقوقی که طرف مقابل آن دردفاتر شخص حقوقی در حساب‌ّای دریافتنی و پرداختنی (جاری شرکا) منظور شده باشد.
- قرض و دیعه دریافتی و پرداختی
- وجوه دریافتی ناشی از جبران خسارت
- مبالغ دریافتی و پرداختی اشخاص به عنوان واسطه با توجه به فضای کسب و کار اشخاص حقیقی (در صورتی که ماهیت درآمدی آن توسط اداره مالیاتی اثبات نشود)
تراکنش‌هایی با ماهیت درآمدی که به آنها مالیات تعلق نمی‌گیرد:
همچنین در این بخشنامه به تراکنش‌هایی اشاره شده که علیرغم آنکه جنبه ماهیتی دارند، لکن مالیات به آنها تعلق نمی‌گیرد، از قبیل:
- تراکنش‌هایی که نرخ مقطوع مالیاتی داشته‌اند و مالیات آن در منبع کسر شده است (مانند مبلغ مربوط به فروش ملک یا سهام).
- تراکنش‌های مربوط به منابع معاف از مالیات (مانند درآمد حاصل از کشاورزی).
- مبالغ مربوط به تراکنش هایی که مالیات آن در منبع کسر شده است (مانند مالیات حقوق).
حساب تجاری و مالیات تراکنش های بانکی
به موجب قانون پایانه‌های فروشگاهی، حسابهای متصل به دستگاههای کارتخوان یا درگاههای پرداخت الکترونیک حساب تجاری تلقی شده است و تراکنش‌های واریزی به این حسابها ماهیت درآمدی دارند مگر خلاف آن توسط مودی به اثبات برسد.
علاوه بر این بانک مرکزی، اخیراً دستورالعملی ناظر بر حساب سپرده تجاری و خدمات بانکی مرتبط با آن را تصویب نموده است که به موجب آن حسابهای بانکی با بیش از ۱۰۰ تراکنش در ماه و مجموع واریزی ۳۵ میلیون تومان در ماه حساب تجاری به حساب می‌آیند.
مالیات معاملات مالی – مالیات تراکنش های بانکی