شرایط زن و شوهر برای سرپرستی کودک بی سرپرست
هر زن و شوهر مقیم ایران در صورت توافق با یکدیگر می توانند سرپرستی طفل صغیر را بعهده بگیرند مشروط بر آنکه منافع مادی و معنوی طفل را تامین کنند .
شرایط زوجین برای فرزند خواندگی
۱ – پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته و آنها در این مدت صاحب فرزندی نشده باشد .
۲ – سن یکی از آنها حداقل ۳۰ سال تمام باشد .
۳ – زوجین سابقه محکومیت کیفری موثر نداشته باشد .
۴ – هیچ یک از زوجین محجور نباشند.
۵ – زوجین صلاحیت اخلاقی داشته باشند .
۶ – زوجین یا یکی از آنها امکان مالی برای نگهداری کودک بی سرپرست را داشته باشد .
۷ – هیچیک از آنان مبتلا به بیماری واگیر صعب العلاج نباشند .
۸ – معتاد به الکل ، مواد مخدر و یا سایر اعتیادات مضر نباشد .
شرایط کودک برای این که تحت سرپرستی قرار بگیرد:
طفلی که برای سرپرستی سپرده می شود، باید
– کمتر از دوازده سال داشته باشد.
– هیچ یک از پدر یا جد پدری یا مادر او شناخته نشده یا در قید حیات نباشند
– کودکی باشد که به مؤسسات عام المنفعه سپرده شده و سه سال تمام پدر یا جد پدری یا مادر او مراجعه نکرده باشند.
در چهار مورد می توان حکم سرپرستی کودک را فسخ کرد:
۱- هرگاه زوجین سرپرست سوء رفتار داشته مثلا کودک را مورد آزار و شکنجه قرار دهند یا به واسطه انجام اعمال ناشایست، صلاحیت اخلاقی خود را از دست دهند، چنانکه زندگی کودک با ایشان به مصلحت او نباشد، دادستان (در سیستم فعلی رئیس دادگستری یا رئیس حوزه قضایی) می تواند فسخ حکم سرپرستی را از دادگاه تقاضا کند.
۲- ممکن است کودک تحت سرپرستی، رفتاری داشته باشد که برای زوجین سرپرست غیر قابل تحمل باشد و یا اینکه ایشان توانایی مالی یا جسمی خود را برای سرپرستی از دست داده باشند، در این صورت، زوجین سرپرست می توانند از دادگاه تقاضا کنند که حکم سرپرستی را فسخ کند.
۳- کودک تحت سرپرستی پس از رسیدن به سن کبر در صورتی که مایل به بقای حکم سرپرستی نباشد، می تواند از دادگاه، فسخ آن را تقاضا کند.
۴- ممکن است والدین کودک پیدا شوند و با زوجین سرپرست توافق کنند که حکم سرپرستی فسخ شود، در این صورت، دادگاه به تقاضای والدین طفل و توافق ایشان با زوجین سرپرست، حکم سرپرستی را فسخ خواهد کرد.
روند متقاضیان برای پذیرش سرپرستی کودکان و چگونگی درج مشخصات در شناسنامه
در گذشته چنانچه خانواده‌ای متقاضی سرپرستی کودکی بود به دادگاه مراجعه کرده و سپس به بهزیستی ارجاع داده می‌شدند اما در حال حاضر متقاضیان سرپرستی باید ابتدا به بهزیستی مراجعه کرده و بعد از تأیید بهزیستی به دادگاه صالح برای تأیید صلاحیت‌های قانونی چون عدم سوءسابقه، مسائل هویتی، اسناد ازدواج، امور پزشکی قانونی و… مراجعه کنند.
به منظور رعایت احوال شخصی کودک و فرد یا زوجین سرپرست، مفاد حکم سرپرستی تنها در اسناد مسکوت و محرمانه اداره ثبت احوال،ثبت و ضبط خواهد شد.
همچنین اداره ثبت احوال مکلف است پس از ابلاغ حکم قطعی سرپرستی توسط دادگاه، با اعلام و حضور زوجین یا زنان سرپرست نسبت به اجرای حکم و صدور شناسنامه برای نوجوانان تحت سرپرستی با مشخصات زوجین سرپرست یا سرپرست منحصر (دختر یا زن سرپرست بالای ۳۰ سال) با درج توضیحات لازم اقدام و انتخاب نام نیز توسط سرپرست صورت خواهد گرفت.
در ارتباط با نحوه ثبت نام «پدر» درصورتی که سرپرست وی دختر و یا زن مجرد باشد نیز، در چنین شرایطی شناسنامه فرد تحت سرپرستی با مشخصات کامل شناسنامه‌ای سرپرست و نام کوچک پدر فرضی به پیشنهاد سرپرست صادر خواهد شد.
همچنین درخصوص آن دسته از فرزندخواندگانی که پس از مدتی پدر و مادر واقعی‌شان مشخص می‌شوند نیز در این شرایط، مفاد حکم قطعی دادگاه، در شناسنامه فرد تحت سرپرستی درج خواهد شد.